صنايع دستي يا کاردستي نوعي کار است که در آن لوازم تزئيني و کاربردي تنها با استفاده از دست يا ابزار ساده ساخته ميشود.
معمولاً
اين کلمه به روشهاي سنتي ساختن کالاها اطلاق ميگردد. استادکاري مخصوص هر يک از اين موارد مهمترين ملاک است. چنين چيزهايي
اغلب از لحاظ فرهنگي يا مذهبي فوقالعاده هستند. لوازمي که به صورت توليد انبوه يا با ماشين آلات مختلف ساخته ميشوند جزء صنايع
دستي نيستند.
ميتوان ويژگيهاي زير را براي محصولات دست ساخته قايل شد:
1_ انجام قسمتي از مراحل اساسي توليد توسط دست، ابزار و وسايل دستي. براي توليد هريك از فرآوردههاي دستي مراحل متعددي طي
ميشود ولي انجام كليهي اين مراحل به وسيلهي دست و ابزار و وسايل دستي اامي نبوده و چنانچه تنها قسمتي از مراحل اساسي توليد به
اين طريق انجام شود، محصول توليد شده با توجه به مواردي كه در تعريف ذكر شد، صنايعدستي محسوب ميشود.
2_ حضور مؤثر و خلاق انسان در توليد و شكل بخشيدن به محصولات ساخته شده و امكان ايجاد تنوع و پياده كردن طرحهاي مختلف در
مرحلهي ساخت اينگونه فرآوردهها.
3_ تأمين قسمت عمدهي مواد اوليهي مصرفي از منابع داخلي.
4_ داشتن بار فرهنگي(استفاده از طرحهاي اصيل، بومي و سنتي).
5 _ عدم همانندي و تشابه فرآوردههاي توليدي با يكديگر.
6_ عدم نياز به سرمايهگذاري زياد در مقايسه با ساير رشتههاي صنعتي.
7 _ دارا بودن ارزش افزودهي زياد در مقايسه با صنايع ديگر.
8 _ قابليت ايجاد و توسعه در مناطق مختلف(شهر، روستا و حتي در جوامع عشايري).
9_ قابليت انتقال تجربيات و رموز و فنون توليدي به صورت سينه به سينه و يا طبق روش استاد و شاگردي.
آنچه مقوله? صنايع دستي را از هنر کاردستي متمايز ميسازد، هدف از ساخته آنهاست. صنايع دستي لوازمي هستند که قرار است مورد
استفاده قرار گرفته و کهنه، پوسيده و غيره شوند. مورد استفاده آنها بيش از يک تزئين سادهاست. صنايع دستي اغلب کارهاي فرهنگي و
رسومي تري تلقي ميشوند زيرا به عنوان بخشي از مومات زندگي روزمره مطرح هستند. درحالي که هنر و کاردستي بيشتر يک فعاليت
سرگرمي گونه و يک ارائه بي نقص از يک تکنيک خلاقيت است. از جنبههاي عملي انواع مختلف صنايع دستي به دليل شباهت مورد استفاده
همپوشاني زيادي دارند.
?? ژوئن روز جهاني صنايع دستي است.
در سازمان جهاني يونسکو ??? صنعت دستي ثبت شدهاست.
??? صنعت دستي متعلق به کشور ايران است که از اين تعداد ??? صنعت متعلق به شهر اصفهان ميباشد.
در ايران سازمان ميراث فرهنگي متولي اين بخش ميباشد.
صنايع دستي معروف ايراني:
گليم، فرش، گبه، قلمزني، شيشهگري، منبت کاري، مينا کاري، سفال، چوب، خاتم کاري، مليله دوزي و …
جنبش هنر و صنايع دستي در غرب
جنبش هنر و صنايع دستي در اواخر قرن ?? به صورت اصلاحات طراحي و جنبشهاي اجتماعي در اروپا، آمريکاي شمالي و استراليا
آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. حاميان آن با آرمانهاي بنيانگذاران جنبش مانند ويليام موريس و جان روس کين، که پيشنهاد کردند در
جوامع قبل از صنعتي مانند اروپاي قرون وسطي، مردم به تحقق بخشيدن از طريق فرايند خلاق صنايع دستي رسيدهاند. اين امر در تضاد با
چيزي بود که به عنوان اثرات بيگانه کار صنعتي تلقي ميشد.
اين فعاليتها صنايع دستي ناميده ميشدند زيرا بسياري از آنها در حرفه صنفي تخصص داشتند.
منبع